TOẠ ĐÀM: THIÊN TAI - CHUYỆN CỦA AI? - CUỘC TRÒ CHUYỆN CỦA 4 THẾ HỆ

Thành phố Hồ Chí Minh, ngày 23 tháng 10, năm 2021 - Dịch bệnh vẫn chưa kịp đi qua, thế nhưng chúng ta lại đang phải tiếp tục đối mặt với nhiều nguy cơ thiên tai khác như bão lũ, sạt lở, biến đổi khí hậu...Chỉ trong vòng chưa đầy một tuần, nước ta liên tục xảy ra các sự cố thiên tai. Riêng trong tuần qua, đã có 3 người chết vì lũ cuốn trôi tại Gia Lai; hàng chục khu vực dân cư tại các tỉnh Miền Trung đã và đang chìm trong nước lũ, nhiều trận sạt lở đã xảy ra tại một số địa phương đe doạ tính mạng của người dân. Những năm gần đây Thiên tai đã và đang ngày một  xuất hiện dày đặc hơn & để lại những hậu quả ngày một nặng nề. Chúng ta vẫn thường hiểu rằng: Thiên tai là hiện tượng tự nhiên bất thường có thể gây thiệt hại về người, tài sản, môi trường, điều kiện sống và các hoạt động kinh tế - xã hội, nghĩa là đây là các “Thảm hoạ Thiên nhiên”, “do Thiên nhiên gây ra” và tất cả “là vì quy luật của Thiên nhiên”. Thế nhưng liệu chăng đó có phải là tất cả sự thật? 

Nhằm giúp cho công chúng có góc nhìn đa chiều hơn về thiên tai, hiểu rõ hơn về thiên tai trong mối liên hệ với các hành động của con người, đồng thời suy ngẫm và hành động vì lợi ích của chính mỗi người và các thế hệ mai sau,  chiều nay (23/10/2021), Trung tâm Bảo tồn Thiên nhiên Gaia đã tổ chức buổi Tọa đàm trực tuyến với tên gọi: “Thiên tai - Chuyện của ai?” 

Đây là buổi tọa đàm đặc biệt, là cuộc đối thoại giữa 4 thế hệ với những trăn trở băn khoăn của thế hệ trẻ Gen Z, Y, hay những kinh nghiệm, bài học cuộc sống sâu sắc từ thế hệ Baby Boomer và Gen X. Bốn diễn giả đặc biệt, với những kiến thức uyên bác, thông tin đa dạng, kinh nghiệm sống phong phú và sự quan tâm sâu sắc đến thiên nhiên và cuộc sống.

Là người sáng lập và lãnh đạo  một trong những đơn vị xuất bản, hoạt động tích cực trong các hoạt động bảo tồn thiên nhiên, bảo vệ môi trường, trồng rừng tại Việt Nam, đồng thời cũng là Giám đốc đối ngoại Công ty cổ phần Sách nói Fonos - Host/Diễn giả đại diện Gen Y - Thái Minh Châu đã có những chia sẻ về mỗi trăn trở của bản thân mình trước những thực trạng đáng quan ngại của Thiên nhiên trong những năm gần đây: “Trải qua trận đại dịch Covid-19 vừa qua, chứng kiến nhiều người đã gánh chịu hậu quả nặng nề của thiên tai, không chỉ là thiệt hại về tài sản mà còn cả tính mạng, vĩnh viễn mất đi những người thân trong gia đình, tôi thấy mình thật may mắn. Có nhiều lúc tôi tự hỏi, tôi thấy nhiều tin tức thiên tai hơn, phải chăng là do công nghệ thông tin ngày càng tốt hơn? Hay là bởi vì thực sự  ngày càng có nhiều thiên tai hơn và hậu quả càng ngày càng khốc liệt hơn? Tôi cũng luôn tự hỏi, liệu chúng ta có thể làm gì để giảm bớt thiên tai, hay giảm bớt hậu quả thiên tai?” Đây cũng là những trăn trở điển hình của thế hệ Gen Y là những người sinh năm từ 1981 đến 1996, những người bắt đầu làm quen với công nghệ thông tin, khao khát sự tự do, thay đổi lối sống cũ. 

Bà Đỗ Thị Thanh Huyền- Nhà sáng lập- Giám đốc Trung tâm Bảo tồn Thiên nhiên Gaia, Đại diện Gen X (sinh năm khoảng 1965 đến 1980), người đã có kinh nghiệm hơn 20 năm hoạt động trong lĩnh vực bảo tồn thiên nhiên tại Việt Nam, người đã có dịp làm việc, tiếp xúc với các cộng đồng chịu tác động nặng nề bởi thiên tai, và cả những người vốn không nghĩ mình đang chịu tác động nặng nề của thiên tai, cho biết: “Sự thực là trong những năm gần đây thiên tai xảy ra ở tất cả mọi nơi trên thế giới với tần suất nhiều hơn và mức độ tàn phá nặng nề hơn. Tổ chức Khí tượng Thế giới (WMO) năm 2021 đã đưa ra cảnh báo số lượng các thảm họa thiên nhiên đã tăng gấp 5 lần trong nửa thế kỷ qua và gây thiệt hại gấp 7 lần so với những năm 1970. Và nếu chúng ta phân tích kỹ hơn về các thiên tai lớn mà Việt Nam đang và sẽ đối mặt là: Covid-19, bão lũ, biến đối khí hậu, suy giảm đa dạng sinh học, chúng ta sẽ thấy các hoạt động của con người đang làm cho các thiên tai hoặc là xảy ra nhanh chóng hơn, hoặc là gây ra hậu quả thảm khốc hơn. Thời gian giữa các trận đại dịch ngày càng ngắn hơn, và có tới 40% sô các đại dịch, liên quan trực tiếp đến việc con người phá rừng, đẩy các loài động vật hoang dã chứa các loại virus, vi khuẩn- nguồn lây bệnh vào gần hơn với con người. Các khu rừng bị khai thác cạn kiệt, bị tàn phá, không thể bảo vệ ta khi bão lũ. Chúng ta xả thải CO2 khiến biến đổi khí hậu diễn biến ngày càng nhanh và gây ra nhiều hậu quả khủng khiếp hơn. Và các thiên tai càng trở nên thảm khốc hơn, xuất phát từ việc con người muốn chế ngự và kiểm soát thiên nhiên. Thế hệ Gen X như chúng tôi là một trong những thế hệ lãnh đạo, dẫn dắt và làm chủ các xu hướng hiện nay. Gen X đã tạo ra nhiều thành tựu phát triển, nhưng cũng đồng thời là thế hệ muốn kiểm soát thiên nhiên mạnh mẽ và gây ra nhiều sự xáo trộn đối với thiên nhiên. Bên cạnh đó Quá trình trưởng thành của Gen X gắn liền với những chiếc máy tính cá nhân đầu tiên manh nha cho thời đại công nghệ thông tin và câu chuyện thế giới phẳng và những người Gen X cũng bắt đầu suy nghĩ lại về cư xử của mình với thiên nhiên”.

Tọa đàm trở nên hấp dẫn dẫn với câu chuyện từ đại diện thế hệ Baby Boomer. Đây là thế hệ sinh ra từ 1946 đến 1964. Thế hệ này năng động hơn và khỏe mạnh hơn bất kỳ thế hệ nào trước đó và là những người đầu tiên thực sự mong muốn rằng thế giới sẽ được cải thiện theo thời gian. Thế hệ này cũng khá tập trung theo chủ nghĩa tiêu dùng. PGS.TS Viên Ngọc Nam, một trong những chuyên gia lâm nghiệp hàng đầu tại Việt Nam, giảng viên Trường Đại học Nông lâm TP Hồ Chí Minh, đại diện thế hệ Baby Boomer  người đã có nhiều thập kỷ trải nghiệm sự thay đổi của thiên nhiên, xã hội phân tích: “Bản thân tôi là người đã chứng kiến nhiều sự thay đổi khôn lường của thiên nhiên trong nhiều thập kỷ qua. Trước năm 1975, nguyên nhân chủ yếu khiến mất rừng là chiến tranh, bão và mưa lớn cũng xảy ra nhưng rất ít lũ quét. Từ những năm 1975 đến 1990, đây cũng là thời kỳ chúng ta đẩy mạnh khai thác rừng tự nhiên để phục hồi kinh tế sau chiến tranh, các hậu quả xói mòn, sạt lở, lũ quét đã trầm trọng hơn, tuy nhiên, thời kỳ này, biến đổi khí hậu còn chưa rõ rệt, chưa có tác động mạnh. Những năm 1995-2000 là thời kỳ bùng nổ của các hoạt động chuyển đổi mục đích sử dụng đất rừng, đặc biệt là sự phát triển ào ạt, thiếu kiểm soát của các công trình thủy điện nhỏ. Nhà máy thủy điện có nhiệm vụ cắt và chống lũ cho hạ du trong mùa mưa bão, đồng thời cung cấp nước phục vụ sản xuất và nhu cầu dân sinh trong mùa khô. Tuy nhiên, trong thực tế, các thủy điện nhỏ hoạt động với hệ số công suất rất thấp, không đáp ứng hết nhu cầu điện và cả nhu cầu tưới tiêu. Trong khi đó, quá trình xây dựng các thủy điện nhỏ đã khiến cho diện tích lớn các khu rừng bị tàn phá. Các nhà máy thủy điện cũng khiến cho cơ cấu địa chất ở các vùng đối núi, vốn đã không ổn định, càng trở nên nhạy cảm hơn, khiến các vụ sạt lở xảy ra ngày một thường xuyên và nghiêm trọng hơn…”.  PGS.TS Viên Ngọc Nam nhấn mạnh: “Chứng kiến những sự thay đổi và tác động khốc liệt của thiên tai, tôi thấy chúng ta cần phải dựa vào thiên nhiên mà sống, không nên làm điều gì trái với quy luật tự nhiên. Trồng rừng đặc biệt là trồng rừng đúng cách, đúng loài, đúng đặc điểm sinh thái của từng khu rừng chính là một trong những cách hiệu quả nhất để ứng phó và giảm thiệt hại của thiên tai. Việc tăng cường nhận thức của người dân, của quan chức đối với tầm quan trọng của việc khôi phục các hệ sinh thái và giảm thiệt hại thiên tai cũng đặc biệt quan trọng, bên cạnh các giải pháp thiết yếu như thiết lập hệ thống cảnh báo, dự báo thiên tai, tăng cường thực thi pháp luật, xử lý nghiêm các trường hợp vi phạm, hay hạn chế các loại khí nhà kính do việc sử dụng xăng dầu trong đi lại, vận hành máy móc, canh tác, chăn nuôi”.  

Một dấu ấn đặc biệt trong buổi Toạ đàm chính là tiếng nói mạnh mẽ của Thơm Đặng - Một bạn trẻ Gen Z, năng động, nhiệt thành, đồng thời là một người dẫn dắt và khởi xướng hàng loạt những hoạt động môi trường truyền cảm hứng, trong đó bao gồm việc tổ chức giải chạy để cùng góp cây cho rừng đầu nguồn Xuân Liên cùng Gaia. Phải kể thêm rằng, Gen Z gồm những bạn trẻ sinh từ 1997 đến 2012, trong thời đại bùng nổ công nghệ thông tin, những người bắt đầu lo lắng cho tương lai của thế hệ mình và quan tâm nhiều hơn đến lối sống bền vững. Với những trải nghiệm sâu sắc của mình, Thơm Đặng đã thẳng thắn chia sẻ: “Ngày nay, với sự phổ biến của công nghệ thông tin, thế hệ gen Z như mình có thể dễ dàng tiếp cận với các kiến thức về thiên nhiên và thiên tai, mình cũng ý thức rất rõ rằng thiên tai không hoàn toàn là thiên tai nữa. Thiên tai bây giờ nên gọi là nhân tai thì đúng hơn. Chính các hoạt động của con người như: phá rừng, tiêu thụ quá mức, khai thác quá mức tài nguyên thiên nhiên... đang khiến cho thiên tai xảy ra ngày một nhiều và nặng nề hơn. Mình cũng nhận thấy, mỗi bạn trẻ ở thế hệ của mình cũng đều có thể hành động, không cần chờ đợi. Nếu nói hơi cường điệu, thì mỗi bạn đều có thể chọn để trở thành người hùng tiếp theo, hay cam chịu là nạn nhân tiếp theo”.

Buổi Toạ đàm “Thiên tai - Chuyện của ai” là một hoạt động thuộc khuôn khổ chiến dịch “Trồng rừng giảm thiệt hại thiên tai" với nhiều buổi tọa đàm, cuộc thi và các chương trình trồng rừng đặc dụng, đầu nguồn khắp Việt Nam, tiếp nối chiến dịch “Trồng rừng ngăn đại dịch tiếp theo” do Trung tâm Bảo tồn Thiên nhiên Gaia khởi xướng và thực hiện. Đặc biệt phải kể đến chính là Khu rừng Bạch Mã - Một trong những khu rừng đầu nguồn đóng vai trò quan trọng trong hệ thống phòng ngừa thiên tai tại các tỉnh Miền Trung nói riêng, và tại Việt Nam nói chung. 

Một hoạt động nổi bật của chiến dịch sẽ là trồng rừng tại Vườn Quốc gia Bạch Mã vào tháng 12 tới. Gaia mong sẽ nhận được sự ủng hộ và chung sức mạnh mẽ hơn nữa từ các cá nhân, đơn vị và doanh nghiệp để cùng nhau tạo nên những khu rừng xanh tốt, hệ thống phòng vệ thảm họa thiên nhiên vững chắc cho hôm nay và mai sau. 

THÔNG TIN LIÊN HỆ

Hotline Gaia: 08.6927.6928.

Email: info@gaiavn.org

www.www.gaiavn.org | www.facebook.com/gaiavn.org

THÔNG TIN THÊM

Về Trung tâm Bảo tồn thiên nhiên Gaia (Gaia Nature Conservation)  www.gaiavn.org

Trung tâm Bảo tồn Thiên nhiên Gaia là một tổ chức khoa học kỹ thuật không vì lợi nhuận, với sứ mệnh trao quyền và thúc đẩy các hoạt động bảo tồn thiên nhiên, bảo vệ môi trường nhằm tạo dựng một tương lai nơi con người sống hoà hợp với Mẹ Trái Đất. Các chương trình hiện nay của Gaia gồm: (1) Trồng và phục hồi rừng, (2) Trải nghiệm thiên nhiên cho các doanh nghiệp, gia đình, học sinh và giới trẻ, (3) Nâng cao năng lực cho cán bộ 

các Vườn Quốc gia và Khu Bảo tồn Thiên nhiên, (4). Rác thải nhựa và Sống Xanh. 

Chương trình góp 1 cây là góp rừng (http://bit.ly/gop1caylagoprung): là sáng kiến của Trung tâm Bảo tồn Thiên nhiên Gaia nhằm kêu gọi doanh nghiệp, cộng đồng chung tay đóng góp, cùng trồng rừng đầu nguồn tại Việt Nam nhằm khôi phục hệ sinh thái, cải thiện chức năng của hệ sinh thái, tạo nơi sinh sống cho các loài động vật hoang dã, đặc biệt là các loài quý hiếm! Tùy khả năng, mỗi người có thể đóng góp 1 hoặc nhiều cây cho từng khu rừng mà mình yêu thích. Hiện nay, Gaia đang đẩy mạnh trồng rừng đầu nguồn tại nhiều Vườn Quốc gia và Khu Bảo tồn thiên nhiên Việt Nam như: Vườn Quốc gia Bạch Mã, Bến En, Khu bảo tồn Thiên nhiên Xuân Liên… Ngay sau khi bạn chuyển khoản ủng hộ, tên và lời nhắn của bạn sẽ xuất hiện trên các khu rừng trên website Gaia. Sau đó, Gaia sẽ tiến hành trồng rừng và báo cáo về khu rừng công khai cho mọi người đóng góp. Trong năm 2020, với sự ủng hộ của nhiều doanh nghiệp, cá nhân, Gaia đã tiến hành trồng hơn 206.000 cây gỗ lớn trên diện tích hơn 77ha tại 5 khu rừng đầu nguồn khắp Việt Nam.

Hiện trạng rừng Việt Nam

Đến ngày 31/12/2017, Việt Nam có tổng diện tích che phủ rừng là 41,45%, tương ứng với 14.415.381 ha, trong đó, rừng tự nhiên chiếm khoảng 70.8%, còn lại là rừng trồng. Tại rất nhiều địa phương, diện tích rừng tự nhiên đang bị suy giảm mạnh. Nhiều khu rừng là rừng nghèo kiệt. Các khu rừng trồng phần lớn là rừng nghèo loài, không có tầng tán, không có giá trị sinh thái cao như rừng tự nhiên.  

Về chiến dịch “Trồng rừng giảm thiệt hại thiên tai (bit.ly/rungbachma3)  và trồng rừng ngăn đại dịch tiếp theo": bit.ly/trongrungngandaidich

Đây là chuỗi không chỉ các hoạt động trồng rừng mà còn bao gồm nhiều nội dung truyền thông trên các trang mạng xã hội nhằm giúp công chúng hiểu rõ về đại dịch và vai trò của việc trồng rừng, phục hồi thiên nhiên trong việc ngăn chặn thiên tại, dịch bệnh tiếp theo.

Chuỗi bài viết Trồng rừng Yên tâm chống dịch trên fanpage Gaia Nature Conservation

Kỳ 1. Covid 19- Hồi chuông cảnh tỉnh: https://bit.ly/3goVIiK

Kỳ 2: Gánh nặng rác thải nhựa do Covid 19: https://bit.ly/356yatQ

Kỳ 3: Tại sao Covid 19 lại là hồi chuông cảnh tỉnh của Mẹ Thiên nhiên?https://bit.ly/35fvOJs

Kỳ 4: Tại sao 5K là vũ khí tốt nhất chúng ta có hiện nay để phòng chống Covid 19? https://bit.ly/3pYyhl4

Kỳ 5: Làm sao để chống dịch giảm được món nợ Mẹ Thiên Nhiên? https://bit.ly/2TGBHwK

Kỳ 6: Trồng cây tặng người thân yên tâm vượt qua dịch bệnh: https://bit.ly/3EluhkN 
 

 Chuỗi bài viết  “Trồng rừng ngăn đại dịch tiếp theo” 

Kỳ 1. Các đại dịch lớn trong quá khứ (Phần 1: https://bit.ly/3A4JQuE và Phần 2: https://bit.ly/3Ab5Q71)

Kỳ 2. Dự đoán đại dịch tiếp theo trong tương lai:  https://bit.ly/3ooxido 

Kỳ 3. Đại dịch vạch trần tác động con người đến thiên nhiên:https://bit.ly/3jhTNhq

Kỳ 4. Tàn phá thiên nhiên làm làm lây lan dịch bệnh như thế nào?:https://bit.ly/3yuLgy7

Kỳ 5. Tại sao trồng rừng giúp ngăn chặn đại dịch tiếp theo? : https://bit.ly/3FiiuUE 

Kỳ 6: Cùng Gaia trồng rừng ngăn đại dịch tiếp theo :https://bit.ly/3kC0sVn 
 

 Chuỗi bài viết  “Thiên tai hay nhân tai” 

Kì 1: Điều gì có thể tệ hại hơn COVID 19 https://bit.ly/30pVapc 

Kì 2: Lũ quét - Sạt lở: Thiên tai hay nhân tai: https://bit.ly/30zS1mu 

Kì 3: Sức tàn phá của thiên nhiên ngày một gia tăng : https://bit.ly/3qEbLjy 

Buổi Nói chuyện trực tuyến: Covid 19 và việc phục hồi thiên nhiên: https://bit.ly/covid19vaphuchoithiennhien