TRƯỜNG HỌC CẦN CÂY XANH

Sau vụ cây phượng ngã đổ đè 18 học sinh, trong đó 1 em học sinh tử vong tại trường THCS Bạch Đằng, Quận 3, Thành phố Hồ Chí Minh vào ngày 26.5 vừa qua. Nhiều trường học trên cả nước đã có các biện pháp đối phó với cây đổ nhằm bảo vệ học sinh, trong đó nhiều trường còn quyết định chặt hết cành của các cây phượng trong khuôn viên trường học, hoặc thậm chí chặt bỏ cây to, không trồng thêm cây mới...

Trung tâm bảo tồn thiên nhiên Gaia thấu hiểu mối lo lắng của Ban giám hiệu và toàn thể phụ huynh học sinh khắp cả nước, đặc biệt là tại Thành phố Hồ Chí Minh. Tuy nhiên, cây xanh có vai trò đặc biệt quan trọng trong trường học và đối với các đô thị. Các mảng xanh trong trường học cần được duy trì, phục hồi và mở rộng.

Cây xanh có vai trò vô cùng quan trọng đối với cuộc sống của con người; vốn được ví như những lá phổi xanh của Trái đất, giúp điều hòa và cung cấp dưỡng khí cho sự sống của muôn loài. Trong tình trạng các chỉ số về môi trường và ô nhiễm không khí của thành phố ngày càng tệ hơn, việc duy trì cây xanh trong trường học là điều vô cùng cần thiết giúp điều hòa khí hậu, lọc sạch không khí, tạo bóng mát và góp phần ứng phó với biến đổi khí hậu. Cây xanh trường học còn tạo cảnh quan, nâng cao thẩm mỹ, cho trường học, giảm nóng bức, mang tới không gian tươi mát. Rất nhiều trường học trong thành phố, nơi nhà trường chưa có điều kiện làm bạt che, mọi sinh hoạt dưới cờ, toàn trường của học sinh đều diễn ra dưới bóng những cây Phượng, cây Xà cừ, Điệp vàng, Bằng lăng tươi tốt. Bao nhiêu thế hệ học sinh khi nghĩ đến trường mình đã chỉ nghĩ đến mùa hoa Phượng nở, hoa điệp vàng, tiếng ve kêu râm ran trên khắp các vòm cây. Bà Đỗ Thị Thanh Huyền – Nhà sáng lập và Giám đốc Trung tâm bảo tồn thiên nhiên Gaia – với hơn 20 năm kinh nghiệm về bảo tồn thiên nhiên và giáo dục học sinh tại trường học cho biết: “Các mảng xanh trong trường học, đặc biệt là các trường học tại các thành phố lớn còn góp phần khích lệ và duy trì tương tác của học sinh với thiên nhiên, tạo sự cân bằng trong quá trình phát triển thể chất và tinh thần, khích lệ tính sáng tạo và tư duy tích cực của các em.”

Việc duy trì mảng xanh trong trường học càng cần thiết bởi các thành phố lớn tại Việt Nam hiện nay đang thiếu mảng xanh trầm trọng. Thành phố Hồ Chí Minh, tính đến cuối năm 2018, chỉ có 491,16 ha đất công viên, bao gồm các công viên công cộng và công viên trong khu nhà ở. Diện tích đất công viên chỉ đạt bình quân 0,49 m2/người, chưa bằng 1/15 theo tiêu chuẩn chung là từ 12 - 15 m2/người và chưa bằng 1/7 theo quy hoạch của Thủ tướng Chính phủ (Quyết định 24 ban hành ngày 6/1/2010). Sở Xây dựng TPHCM đánh giá, số lượng công viên cây xanh trên địa bàn không đủ đáp ứng với dân số trên 10 triệu người hiện nay. Diện tích cây xanh trên đầu người của Thành phố chỉ bằng 1/18 so với Singapore và thua kém rất nhiều nước trong khu vực. Chúng ta cần tăng thêm diện tích mảng xanh, công viên, không chỉ cho các thành phố lớn như Thành phố Hồ Chí Minh, Hà Nội, Đà Nẵng mà cho phần lớn các đô thị tại Việt Nam.

Tuy nhiên, cũng không thể phủ định nguy cơ cây gãy đổ, thiếu an toàn vào mùa mưa với học sinh tại trường học. Cây trồng trong thành phố với mức độ bê tông hóa cao, thường khó có khả năng bám rễ sâu vào lòng đất và do vậy, nguy cơ gãy đổ càng cao. Một cây Phượng ngoài tự nhiên, có thể có bộ rễ to gấp ít nhất 2 lần tán lá của nó. Nhưng ở trường học hoăc trong thành phố, bộ rễ này nhiều khi chỉ bám nông trên mặt đất và rất dễ đổ ngã. Cây quá già cũng dễ gãy đổ. Cây Phượng ở trường học có tuổi thọ từ 30-50 tuổi. Cây Phượng ở Trường THCS Bạch Đằng lúc đổ ngã cũng đã được trồng 24 năm trước, nghĩa là cũng đã già và có nguy cơ gãy đổ cao hơn. Quá trình trồng cây không đúng tiêu chuẩn cũng có thể là nguyên nhân khác khiến cây trong thành phố đổ ngã.

Trung tâm Bảo tồn Thiên nhiên Gaia gợi ý các trường thực hiện các hành động sau nhằm tiếp tục duy trì mảng xanh trong trường học, đồng thời đảm bảo an toàn cho học sinh:

Thứ nhất, cần tiến hành rà soát kiểm tra định kỳ cây xanh trong trường học hàng năm, đặc biệt là trước mùa mưa bão. Tiến hành chặt tỉa cành, đánh giá mức độ mục ruỗng, độ tuổi của cây, khả năng gãy đổ để quyết định thay bằng cây trồng mới.

Thứ hai, hướng dẫn học sinh các quy tắc an toàn trong mùa mưa bão, đề phòng cây đổ, điện giật... Học sinh nên tránh không sinh hoạt dưới gốc cây, đặc biệt vào những ngày trời gió to hoặc sau trận mưa bão. Học sinh cũng học cách quan sát xung quanh, khẩn trương chạy ra xa khi thấy cây bắt đầu có hiện tượng rung lắc mạnh.   

Thứ ba, khi quyết định trồng cây tại khuôn viên các trường học, Nhà trường cần được sự tư vấn của các chuyên gia về cây xanh trong trường học để chọn được loài cây phù hợp với điều kiện thổ nhưỡng, khuôn viên trường học và nhu cầu của nhà trường. Có những loài cây cho bóng mát, hoa đẹp, phát triển nhanh nhưng tuổi thọ lại ngắn. Có những loài cho bóng mát, không nhiều hoa, chậm phát triển hơn nhưng tuổi thọ cao và vững chắc...

Thứ tư, khi trồng cây cần lưu ý kỹ thuật trồng cây, đào hố đủ to, đủ sâu... giúp cho bộ rễ phát triển sâu rộng, bám vững vàng vào đất. Kích thước cây đêm trồng cũng cần lưu ý. Những cây đã to với đường kính thân lên tới 20-30cm, khi đem trồng sẽ nhanh tạo bóng mát, những rễ lại không bám sâu vào lòng đất và do vậy khả năng đổ ngã cao hơn so với trồng cây nhỏ hơn.

Cuối cùng, việc duy trì cây xanh trong trường học là vô cùng cần thiết đối với sự phát triển của học sinh và môi trường nói chung. Chính vì thế cần sáng suốt trong các quyết định để đảm bảo quan toàn cho học sinh nhưng không làm mất cân bằng sinh thái, và đặc biệt góp phần duy trì mảng xanh của thành phố.

Trung tâm Bảo tồn thiên nhiên Gaia đang gửi tâm thư trên tới đông đảo các trường học trong thành phố, đồng thời khảo sát nhu cầu trồng và giám sát cây xanh. Gaia cũng sẽ đẩy mạnh hơn nữa các hoạt động trồng và chăm sóc cây xanh trong thành phố, đặc biệt là tại trường học, với mong muốn hỗ trợ nhà trường duy trì và phát triển mảng xanh, cũng như giáo dục học sinh về sự kết nối với cây xanh và nâng cao kiến thức kĩ năng của các em để tự bảo vệ mình.

LIÊN HỆ

Đỗ Thị Thanh Huyền

Nhà sáng lập – Giám đốc Trung tâm Bảo tồn Thiên nhiên Gaia

Email: huyen.do@gaiavn.org | Mobile: 0912287156

www.www.gaiavn.org | www.facebook.com/gaiavn.org

THÔNG TIN BỔ SUNG

Trung tâm Bảo tồn thiên nhiên Gaia www.gaiavn.org  

Trung tâm Bảo tồn Thiên nhiên Gaia là một tổ chức khoa học kỹ thuật không vì lợi nhuận, với sứ mệnh trao quyền và thúc đẩy các hoạt động bảo tồn thiên nhiên, bảo vệ môi trường nhằm tạo dựng một tương lai nơi con người sống hoà hợp với Mẹ Trái Đất. Các chương trình hiện nay của Gaia gồm: (1) Trồng và phục hồi rừng, (2) Trải nghiệm thiên nhiên kết hợp trồng rừng cho doanh nghiệp, gia đình, bạn trẻ, học sinh... (3) Giáo dục môi trường cho các nhóm đối tượng khác nhau, (4) Nâng cao năng lực giáo dục bảo tồn cho các vườn quốc gia và khu bảo tồn thiên nhiên (5) Tái chế rác thành phân xanh.